Sükna Hakkı Nedir? Oturma Hakkının Tanımı ve Şartları

Sükna (Oturma) Hakkı Nedir?

Sükna hakkı en kısa tanımı ile bir kişinin başkasına ait olan bir taşınmazda oturmaya hakkı olmasıdır. Türk Medeni Kanunu tarafından düzenlenen bir haktır. Tapusu başkasına ait olan bir taşınmazda oturması için verilen hak olan sükna hakkının en temel özellikleri:

• Şahsa ait bir haktır

• Başkasına devredilemez

• Tapuda tescil ile doğar

• Tüzel kişilere verilmez

• Sınırlı süre için ya da ömür boyu olarak tanımlanabilir

Sükna hakkı bu şekilde kullanılabilen ve belirli şartları da olan bir hak türüdür. Bu hakla ilgili tüm detaylar ve sınırlar Türk Medeni Kanunu’nda belirtilmiştir.

Sükna Hakkının Amacı

Sükna hakkı, başkasına ait bir evde oturma hakkını yasalarla sağlayan bir güvencedir. Sükna hakkının temel amacı kişinin barınma ve konut açısından güvenliğini sağlamaktır. Böylece hak sahibi hem konut açısından bir güven edinmiş olur hem de barınma ihtiyacını karşılar. Ev satılsa bile oturma hakkını devam ettiren bir haktır. Böylece özellikle aile bireylerinin korunması sağlanır.

Sükna Hakkı Nasıl Kurulur?

Sükna hakkının kurulması üç temel şekilde gerçekleşir:

• Noter huzurunda sözleşme ile

• Tapuya tescil ile

• Vasiyet ya da mahkeme kararı ile

Bu üç durum çeşitli şartlara ve yollara göre sükna hakkı kurulmasına olanak tanır.

Noter Huzurunda Düzenlenen Sözleşme

Sükna hakkının kurulması için gerçekleşmesi gereken durumlardan biri noter huzurunda düzenlenen sözleşmedir. Ancak bu tek başına sükna hakkının verilmesi için yeterli değildir. Sükna hakkı bir taşınmaz üzerinde tanınan ayni haktır. Bu yüzden tapuda tescil ya da senet olması gerekir. 

Noter huzurunda yapılan sözleşme sükna hakkının kurulması adına yalnızca bir taahhüt niteliğindedir. Tapuda tescil ya da senet olduktan sonra resmi olarak geçerli hale gelir.

Tapuya Tescil İşlemi

Sükna hakkının resmileşmesi ve kullanılabilmesi için tapuya tescil işleminin gerçekleşmesi gerekir. Tapuda tescil olmadan yalnızca taahhüt edilen bir hak olur ancak resmi hale gelmez. Tapu müdürlüğüne yapılan başvurudan sonra senet düzenlenmesi ve taraflar arasında imzalanarak tapu kütüğünde kayda alınması ile tapuya tescil işlemi gerçekleşir.

Vasiyetname veya Mahkeme Kararıyla Tesis Edilmesi

Sükna hakkının kazanılmasında sözleşme yerine mahkeme kararı ya da vasiyetname de geçerlidir. Malik tarafından ölmeden önce bir kişiye sükna hakkı tanınmış olabilir. Bu vasiyetnameye dayanarak tapuda tescil edilerek sükna hakkı resmi hale getirilir. Miras açılınca doğan hak, tescille resmileşir.

Mahkeme kararı ise boşanma ya da ölüm durumlarında geçerlidir. Hâkimin kararına bağlıdır. Hâkim barınma ihtiyacını göz önüne alarak verdiği bir karardır. Yine tapuda tescil mutlaka gereklidir.

Sükna Hakkının Kapsamı

Genel olarak barınma hakkı ve aile bireylerini beraber koruma hakkı sağlamasının yanı sıra bazı sınırları ve süre şartları da vardır. Sükna hakkı, tapuda tescil edilip resmileştikten sonra birçok anlamda avantajlar ve haklar sunar. Sükna hakkının genel olarak kapsamı şu şekildedir:

Konutta Oturma Yetkisi

Sükna hakkının sağladığı en temel yetki, konutta oturma ve barınma yetkisidir. Sükna hakkına sahip olan kişinin, söz konusu taşınmazda oturması amacıyla kullanımını kapsayan konutta oturma yetkisi, yalnızca barınma amacıyla kullanımı ifade eder. Hak sahibi, konutu kiraya veremez ya da iş yeri olarak kullanamaz. Genişletme, başkasına devretme gibi haklar olmadığı gibi yalnızca söz konusu konut için geçerlidir.

Eş ve Çocukların Birlikte Oturma Hakkı

Sükna hakkının doğal olarak getirdiği bir yetki olan eş ve çocukların beraber oturması hakkı, aile bütünlüğünün korunması amacıyla önemlidir. Şahsa ait bir hak olsa da kişilerin aile düzenini koruması amacıyla eşi ve çocuklarının da oturmasına hak tanınır. Hak sahibinin hakkı sona erdiğinde, ailesinin de kullanımı sona erer. İstisnai durum ise malik özellikle yalnızca hak sahibini belirtiyor ve aile bireylerinin dışında kalmasını istiyorsa ancak bu durumda eş ve çocuklar bu haktan yararlanamaz.

Kullanım Sınırları ve Süre Şartı

Sükna hakkının kullanımına yönelik belirli sınırlar ve süre konusunda da şartlar vardır. Sükna hakkının kullanım sınırları:

• Yalnızca konut olarak kullanılmalı. İş yeri, ofis, eğitim alanı gibi çeşitli amaçları içermemeli.

• Yalnızca şahsa ait bir haktır. Devretme ya da kiralama hakları kesinlikle yoktur.

• Hak sahibi ailesi ile oturabilir.

• Giderler ve tadilatlar duruma göre hak sahibine ait olabilir.

Sükna hakkının temel kullanım sınırları bunlar olsa da malik özellikle belirttiği bir durum olursa onlar geçeli olur. Sükne hakkında taraflar kendi aralarında süre şartı belirleyebildiği gibi ömür boyu olarak da karar verebilir. Sürenin dolması, ölüm ya da karşılıklı anlaşma ile sükna hakkı sona erer.

Sükna Hakkının Süresi

Sükna hakkı taraflar arasında belirli bir süre ile anlaşılabilir. Örneğin on yıllık sükna hakkı tanınabildiği gibi ömür boyu olarak da tanınabilir. Bu durumda hak sahibi ölene kadar söz konusu taşınmazda barınabilir. Tarafların kendi aralarında anlaşması ile süre belirlenir.

Sükna Hakkının Devredilmesi ve Kiraya Verilmesi

Sükna hakkı ile ilgili en net ve sıkı kurallardan biri tamamen şahsa ait bir hak olmasıdır. Asla başkasına devredilemez ya da kiraya verilemez. Bu konuda herhangi bir esneklik yoktur. Sükna hakkı aynı zamanda barınma hakkı olduğu için ticari amaçla da konut kullanımına izin vermez. Sükna hakkı ölüm halinde mirasçılara da geçmez.

Sükna Hakkı Hangi Durumlarda Sona Erer?

Sükna hakkının sona ermesi birden fazla durumla mümkündür. Eğer ömür boyu anlaşılan bir haksa, hak sahibinin ölümü ile hak sona erer. Belirli bir süre için anlaşıldıysa süre bitiminde hak sona erer. Taraflar karşılıklı olarak anlaşır ya da hak sahibi kendi isteği ile hakkından feragat ederse hak sona erer. Bunların dışında ise çeşitli sebeplerle taşınmazın yok olması durumu da hakkın sona ermesine sebep olur.

Hak Sahibinin Ölümü

Sükna hakkı, hak sahibine ömür boyu tanındıysa, hak sahibinin ölümü ile hak sona erer. Devredilebilen bir hak olmadığı için mirasçılara geçmez. Aynı şekilde beraber yaşadığı aile bireylerinin de bu hakkı kullanımı bitmiş olur ve taşınmazı boşaltmaları gerekir.

Sürenin Dolması

Malik ve hak sahibi arasında yapılan anlaşmaya göre belirli bir süre ile sükna hakkı tanındıysa bu sürenin sona ermesi ile sükna hakkı sona erer. Bu süre bittikten sonra hak kendiliğinden sona erer.

Feragat Edilmesi

Tarafların karşılıklı olarak anlaşması ya da hak sahibinin kendi isteği ile feragat etmesi durumunda sükna hakkı sona erer.

Taşınmazın Yok Olması

Taşınmaz çeşitli nedenlerle yok olduysa doğal olarak sükna hakkı da sona erer. Çünkü sükna hakkı söz konusut taşınmaz için geçerli bir haktır. Yanma, deprem ya da kullanılamaz duruma gelmesi durumunda sükna hakkı da kendiliğinden sona erer.

Sükna Hakkı ile İntifa Hakkı Arasındaki Fark

Sükna hakkı ile intifa hakkı arasındaki en temel fark, sükna hakkı yalnızca barınma olanağı sağlar. Ancak intifa hakkı daha geniş anlamda kullanma yetkisi verir. sükna hakkında kiraya verme ya da devretme kesinlikle yasakken intifa hakkında sözleşmede özellikle belirtilmediği sürece serbesttir. İntifa hakkı her türlü gelir elde etme amacıyla kullanım yetkisi de verir. Sükna hakkı %100 şahsa bağlıdır ve kesinlikle mirasçılara geçmez. Ancak intifa hakkı miras yoluyla devredilebilir.

Sükna hakkı kimlere verilebilir?

Yalnızca gerçek kişilere verilebilen bir haktır. 

Sükna hakkı ipotekli taşınmazda geçerli olur mu?

Evet, öncelik ipotek alacaklısında olmak kaydıyla geçerli olur.

Tapuya tescil yapılmadan sükna hakkı geçerli midir?

Hayır, tapuda tescil olmadan sükna hakkı doğmaz.

Eşin sükna hakkı nasıl belirlenir?

Eşlerin boşanması ya da ölüm halinde hâkim belirlediği süre ile sükna hakkı tanıyabilir.

Sükna hakkı sahibi evi kiraya verebilir mi?

Hayır, şahsa bağlı bir haktır. Kesinlikle kiraya verilemez, devredilemez.

Sükna hakkı süresi dolmadan kaldırılabilir mi?

Taraflar kendi aralarında anlaşırsa mahkeme kararı ile kaldırılabilir.

Malik sükna hakkı verilen evi satabilir mi?

Evet, malik sükna hakkını satabilir.

Sükna hakkı mirasçılara geçer mi?

Hayır, devredilemez bir haktır.