Riskli Yapı Raporu

Riskli yapı raporu, binanın dış tehlikelere karşı ne kadar güvenli olup olmadığını gösteren teknik bir belgedir. Uzmanlar tarafından hazırlanan risk yapı raporu, özellikle risk taşıyan yapıların tespiti ve gerekli önlemlerin alınması için zorunlu olan bir belgedir.

Raporun içerisinde yapısal dayanıklılık, hasar tespiti, güvenli olup olmadığına dair kesin görüşler, riskli olursa yıkım önerisi gibi kriterler yer almaktadır. Deprem gibi doğal afetler karşısında can güvenliğinin sağlanması konusunda önemli olan riskli yapı raporu ile yıkılması gereken yapıların belirlenmesi sağlanmaktadır.

Belge, yetkili mühendislik ya da mimarlık firmaları tarafından hazırlanır. Hazırlanan belgenin bakanlık onaylı standartlara uygun olması gerekmektedir.

Riskli Yapı ile Sağlam Yapı Arasındaki Fark

Riskli yapılar, ciddi eksiklerin olduğu ve yapı güvenlik yönetmeliğine uygun olmayan binalar olarak ifade edilmektedir. Bu tür binaların yıkılması ya da güçlendirilmesi gerekmektedir.

Diğer yandan sağlam yapılar da depreme ve diğer doğal afetlere karşı dayanıklı olan yapılar sağlam yapılar olarak tanımlanmaktadır. Bu tür binalar için yıkılma ya da güçlendirme işlemine ihtiyaç duyulmamaktadır.

Riskli Yapı Raporu Hangi Durumlarda Gerekir?

Riski yapı raporunun yasal olarak hazırlanması ve sunulması gerekmektedir. Kentsel dönüşüm projelerinin başlatılması için bu rapora ihtiyaç vardır.

Aynı zamanda binada görülen yapısal hasarların tespit edilmesi, imar planı ile ruhsat yenileme işlemleri için de yasal olarak riskli yapı raporunun hazırlanması gerekmektedir.  Riski yapı raporunun en temel amacı can ya da mal kaybını önlemektir.

Kentsel Dönüşüm Başvuruları

Riskli yapıların yenilenmesi için kentsel dönüşüm sürecine ihtiyaç vardır. Bu süreç yapıların daha güvenli ve modern haline getirilmesi için gereklidir.

Öncelikle bir binanın riskli olup olmadığını tespit etmek için yetkili firmalardan riskli yapı raporunun alınması gerekmektedir. Başvuru için bina proje ve ruhsat bilgileri, riskli yapı raporu ile kimlik fotokopileri gerekmektedir.

Başvurular direkt olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yapılmaktadır. Başvurudan sonra kurumdan yetkili kişiler incelemeyi gerçekleştirilir. Yapı uygun bulunursa kentsel dönüşüm süreci başlar.

Ağır Hasarlı Binalar

Ağır hasarlı binalar, kullanım açısından kesinlikle uygun olmayan yapılardır. Bu tr yapılara acilen müdahale edilmesi gerekmektedir. Kiriş ve döşemelerde ciddi çatlak ya da yapıların bulunduğu, duvarlarda çökmelerin olduğu, kolonların sabit durmadığı yapılar ağır hasarlı binalar olarak kabul edilmektedir.

Bu tür binalarda kullanımın kalıcı ya da geçici olarak yasaklanması gerekmektedir. Uzmanlar tarafından durumun acilen tespit edilmesi ve yıkım ya da güçlendirme kararının ivedilikle verilmesi beklenmektedir.

Deprem Sonrası İncelemeler

Deprem gibi meydana gelen doğal afetlerden sonra binalar ve taşınmazlar hasar alabilir. Can ve mal kayıplarının engellenmesi için ilk olarak binanın dıştan muayene edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan kolon ve kiriş gibi temel taşıyıcı elemanların hasar alıp almadığına bakılır. Uzmanlar Riskli Yapı Raporu kapsamında binayı değerlendirme altına alır. Eğer binada bir hasar varsa, gerekli görülen yerler için müdahale yapılır ya da kısıtlama işlemi uygulanır. İnceleme sonuçlarına ilişkin detaylar kat maliklerine yazılı olarak iletilir.

Riskli Yapı Tespit Süreci Nasıl İşler?

Riskli yapı tespit süreci, bir yapının deprem, yangın, sel gibi doğal afetlere karşı dayanıklılığının değerlendirilmesi amacıyla yapılan bir dizi bilimsel ve mühendislik analizini içerir. Bu süreç, hem bina sahiplerinin hem de ilgili kamu kurumlarının güvenliği sağlamak için önemli bir adımdır. Süreç, başvuru ile başlar ve yerel belediyeye ya da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na yapılır.

Başvurunun ardından bir uzman ekip görevlendirilir ve bina üzerinde detaylı bir inceleme yapılır. Yapının inşa ediliş tarihi, kullanılan malzemeler, yapısal özellikler ve mevcut durumu gibi veriler toplanır, ayrıca zemin etüdü, taşıyıcı sistemin analizi gibi testler yapılır. Elde edilen veriler doğrultusunda, yapının riskli olup olmadığına karar verilir ve bu durum bir raporla belgelenir. Eğer bina riskli olarak tespit edilirse, bina sahibi ya yıkım ya da güçlendirme seçenekleriyle karşı karşıya kalır.

Yıkım, yapının ciddi oranda risk taşıması durumunda uygulanırken, güçlendirme, yapının bazı bölümlerinin onarılmasıyla sağlanır. Yıkım veya güçlendirme işlemi sonrasında, güvenlik sağlandıktan sonra ilgili kurumlar denetleme yapar ve bina için uygunluk belgesi verilir. Bu süreç, yapıların güvenliğini sağlamak ve olası riskleri minimize etmek adına büyük önem taşır.

Lisanslı Kuruluşlarca Yapılan İnceleme

Riskli yapıların incelemeleri tamamen bakanlık tarafından yetkilendirilmiş lisanslı kuruluşlar tarafından yapılmalıdır. Bu kuruluşların görevi bina ve yapıların güvenlik durumunu çeşitli kriterler altında değerlendirmeye alır.

İncelemeler hem yerinde yapılmalı hem de gerekli durumlarda gerekli testler yapılarak süreç ilerletilmelidir. Testleri yapacak olan kuruluşların lisanslı olması ile hem güvenirlik sağlanır hem de raporun hukuki geçerliliği bulunur.

Teknik Değerlendirme ve Raporlama

Bir yapının riskli olup olmadığının değerlendirilmesi için binanın mevcut durumunun ele alınması gerekmektedir. Bu noktada bina ve çevresi detaylı olarak yerinde incelenir. Binanın dayanıklılığı için kolon kiriş ve döşeme dayanıklılığı dikkate alınmaktadır.

Gerekli durumlarda beton dayanımı için duvar testleri de yapılabilir. Yapılan bu testler sonucunda binanın mevcut durumunun riskli ya da sağlam olduğu netleştirilir.

Sağlam ve onarılması gerekirse buna göre bir bildirim yapılır. Ancak ağır hasarlı ise yıkım kararı ile binanın kentsel dönüşüme girmesi istenilebilir.

Riskli Yapı Raporunun Hukuki Sonuçları

Riskli yapı raporu, binanın resmi olarak riskli odluğunu ve risk taşıdığını gösterir. Hukuki ve teknik açıdan ciddi bir belge olan riskli yapı raporu belgesinin bir takım hukuki sonuçlara işaret ettiği bilinmektedir.

Riskli olarak tespit edilen yapı kurumlar tarafından kullanımı ve iskan iznine kısıtlama getirilebilir. Bunun yanı sıra bina için belirli bir süre içerisinde güçlendirme ya da yıkım kararının uygulanması istenilebilir.

Riskli yapıların yıkımı ya da yenilenmesi halinde çeşitli projeler ve destekler devlet tarafından sunulur.

Maliklere Tebligat ve İtiraz Hakkı

Riskli yapıların süreçlerinde kat maliklerine yönelik tebligat iletilmektedir. İtiraz hakları kat maliklerinin kullanabileceği haklar arasında bulunmaktadır. Bu şekilde kat malikleri kararları sorgulama hakkını kullanabilir.

Tebligat sürecinde riskli yapının tespiti, yıkım kararı gibi önemli kararlar yazılı olarak iletir. Karara itiraz etmek isteyenlerin ortalama olarak 15-30 günlük bir itiraz hakkı bulunmaktadır. İtirazlar yazılı olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yapılabilir.

Kentsel Dönüşüm Teşvikleri ve Kira Yardımı

Kentsel dönüşüm sürecinde verilecek olan kira yardımı ve taşınma desteği ile kat maliklerinin maddi olarak zorlanmasının önüne geçilmektedir. Bu yıl itibari ile verilecek olan destekler illerin büyüklüğüne göre farklılık göstermektedir. En fazla destek miktarı İstanbul için ayrılmıştır.

İstanbul’un yanı sıra Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir için kira yardımı 6.500 TL, tek seferlik taşınma desteği olarak 9 bin TL ödeme yapılmaktadır. Diğer büyük şehirler için bu ödeme 2 bin TL daha azdır. Kalan iller için aylık kira yardımı 4 bin 500 TL, tek seferlik taşınma yardımı 6 bin TL olarak ödenmektedir. Başvurular e-Devlet, belediye ya da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne yapılabilir.

Riskli yapı raporu ücreti kim öder?

Riskli yapı raporunun ücreti, binadaki kat maliklerine aittir. Konuya ilişkin 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında ücret kat maliklerinin sorumluluğundadır. Raporu almak isteyenler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvurabilir.

Ücretler her yıl yapının türüne ve binanın büyüklüğüne göre farklılık göstermektedir. Fiyatlar betonerme yapılar için daha fazla olup ahşap ve kerpiç yapılar için daha uygundur.

Rapor çıkarsa bina hemen yıkılır mı?

Binanın riskli olduğu raporunun çıkması halinde binanın yıkılma işlemi hemen başlamaz. Bu rapor direkt olarak binanın güvenlik açısından risk taşıdığını göstermektedir.

Hazırlanan Riskli Yapı Raporu ilk olarak remi kurumlara sunulmalıdır. Bakanlık, site yönetimine yapının yeniden güçlendirilmesi ya da yıkılması için belirli bir süre verilir. Kat malikleri de verilen bu süre içerisinde yapılması gerekenler için gereken adımları atar. Ancak yapı kullanılamayacak kadar ağır hasarlı ve tehlikeliyse bu durumda binanın kullanımı engellenebilir.

Bu raporla kredi veya destek alınabilir mi?

Riskli Yapı Raporu devletin sunduğu destekler ve kredi imkanlarından yararlanılabilir. Riskli olan yapılar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvurularak kentsel dönüşüm kredisi talebinde bulunulabilir.

Devlet destekleri, riskli yapıların yıkımı ve yeniden inşa edilmesi için destek sunmaktadır. Başvurular için riskli yapı raporunun mutlaka yetkili kurumlar tarafından onaylanması gerekmektedir.

Riskli yapı raporu iptal edilebilir mi?

Kat malikleri riski yapı raporuna belirli şartlar çerçevesinde itiraz edebilir. Ancak itiraz sürecinin de resmi kriterlere bağlı olduğu unutulmamalıdır.

Raporun hazırlanması aşamasında usulüne uygun olmayan yöntemlerin olduğu düşünülüyorsa, rapor ile binanın gerçek durumu arasında çelişki varsa bu durumda yeni rapor talebinde bulunulabilir.

Yasal sürecin başlaması için yetkili kuruma ya da mahkemeye başvuru yapılabilir. Uzmanlardan alınan yeni rapor ve eski raporun değerlendirilmesi için ilgili kuruma başvurulur.