Sığınak Yönetmeliği

Sığınak yönetmeliği, apartmanlarda güvenlik ve acil durum yönetimi açısından önemlidir. Ülkemizdeki apartmanlarda sığınakların yönetimi, ulusal standartlara uygun olarak düzenlenmektedir. Yürürlükte olan yönetmelikler genel olarak sığınakların kapasitesi, erişilebilirliği, bakımı ve periyodik denetimlerini kapsar. Apartman yöneticileri ve sakinleri için önemli olan bu düzenlemeler, acil durum anlarında etkili müdahale ve koruma sağlar.

Sığınak Yönetmeliği ve Hukuki Düzenlemeler

Türkiye’de site ve apartman gibi çok katlı yerleşim alanlarında bulunan sığınakların yapımı, bakımı ve işletilmesine ilişkin esaslar Sığınak Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Yürürlükte olan yönetmelik, AFAD tarafından hazırlanmaktadır.

Sığınak Yönetmeliği Nedir?

Sığınak Yönetmeliği, Türkiye’de site ve apartman gibi çok katlı yapıların sığınak bulundurması gerekmektedir. Yapılan sığınakların inşası, teknik donanımı, bakımı ve kullanımı ile ilgili kuralları belirleyen resmi mevzuattır. Yönetmelik, sığınakların afet ve acil durumlarda güvenli ve kullanılabilir olmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.

Sığınak Yönetmeliğinin Amacı

Sığınak Yönetmeliğinin temel amacı, site ve apartmanlarda bulunan sığınakların afet ve acil durumlarda kullanıma hazır, güvenli ve standartlara uygun olmasını sağlar. Yapılan işlemle birlikte bina sakinlerinin hayati risklere karşı korunması ve sığınakların etkin şekilde kullanılması hedeflenir.

Sığınak Yönetmeliği Hangi Mevzuatlara Dayanır?

Sığınak Yönetmeliği genel olarak sığınakların yapımı, kullanımı ve yönetimi ile ilgili hukuki altyapıyı oluşturan başlıca mevzuatlara dayanır. Sığınak yönetmeliği ile ilgili olan mevzuatlar şu şekildedir:

6306 Sayılı Kanun

• Kat Mülkiyeti Kanunu (Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri)

• İmar Kanunu

• Sığınak Yönetmeliği (23.10.2014, Resmî Gazete 29196)

Sığınak Yapımı ile İlgili Hukuki Şartlar

Site ve apartmanlarda sığınak yapımı, hukuki düzenlemelerle net olarak belirlenmiştir. Sığınakların afet ve acil durumlarda güvenli barınma alanı sağlaması amacıyla yeni yapılacak binalarda ve mevcut yapılarda belirli standartlara uyulması zorunludur. İlgili kurumlar tarafından net olarak belirlenen şartlar, vatandaşların can güvenliğini korumak için getirilmiştir.

Yeni Binalarda Sığınak Zorunluluğu

Yeni inşa edilen site ve apartmanlarda, sığınak yapımı zorunludur. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yayımlanan Sığınak Yönetmeliği’ne göre yeni binalarda inşaat ruhsatı aşamasında sığınak projelerinin sunulması ve onaylanması gerekmektedir.

Mevcut Binalarda Sığınak Düzeni ve Uyumluluk Şartları

Mevcut binalarda sığınak yapımı ya da mevcut sığınakların iyileştirilmesi yönetmelik kapsamında zorunludur. Fakat yürürlükte olan uygulama, yeni binalara kıyasla bazı esneklikler içerir. Riskli yapıların yenilenmesi sürecinde ya da kapsamlı tadilatlarda sığınakların yönetmelik şartlarına uyum sağlaması gerekir.

Sığınakların Teknik Standartları ve Yapı Güvenliği

Sığınakların teknik standartları, fiziksel dayanıklılık ve iç donanım açısından kapsamlıdır. Yönetmelik, sığınakların yangına dayanıklı malzemelerden yapılmasını ve yapısal olarak binanın geri kalanından bağımsız, dayanıklı şekilde inşa edilmesini şart koşar. Havalandırma sistemleri, kimyasal gazlara karşı filtreli ve elektrik ile su tesisatı her an çalışabilir olmalıdır.

Sığınakların Mimari ve Teknik Özellikleri

Yapılan tüm sığınaklar belirli mimariye ve teknik özelliklere göre yapılması şarttır. Sığınaklar için takip edilecek teknik özellikler şu şekilde listelenebilir:

Sığınaklarda Bulunması Gereken Asgari Koşullar

Sığınakların asgari koşulları, AFAD tarafından yayımlanan yönetmelikle belirlenir. Yönetmelikte ise sığınakların güvenliğini sağlamak için çeşitli mimari ve teknik standartlar vardır.

Sığınak Alanlarının Minimum ve Maksimum Boyutları

Sığınakların büyüklüğü, içeride barınacak kişi sayısına göre belirlenir. Yönetmeliğe göre şu şekildedir:

• Her birey için 1 m² net alan ayırılması şarttır.

• Tuvalet, duş ve mutfak nişi hariç net 9 m²'den az olamaz.

• Sığınak büyüklüğü, bina inşaat alanının binde 30'undan az olamaz.

NOT: Yapılan hesaplamalar, yapı ruhsatı eki mimari projede belirtilen kişi sayısına göre yapılır.

Sığınak İçin Kullanılan Malzemeler ve Dayanıklılık Şartları

Sığınakların yapımında kullanılan malzemelerin, çeşitli tehditlere karşı dayanıklı olması gerekmektedir:

• Beton duvarlar için en az 60 cm, tuğla veya taş duvarlar için 75 cm, sıkıştırılmış toprak duvarlar için 90 cm olmalıdır.

• Malzemelerin, radyoaktif serpintiye karşı geçirgenlik ve korunma katsayıları dikkate alınarak seçilmelidir.

• Toprakla çevrili ve dış ortamla arasında en az 60 cm toprak dolgusu bulunması gerekir.

Havalandırma, Su ve Elektrik Gereksinimleri

Sığınakların iç mekân koşullarının sağlanabilmesi için bazı teknik gereksinimler yerine getirilmelidir:

• Sığınaklarda, kişi başına saatte en az 3 m³ taze hava sağlanmalıdır. Gerçekleştirilen bu işlem, sığınakta kalacak kişilerin oksijen ihtiyacını karşılamak için gereklidir.

• Elektrik kesintileri için mutlaka sığınak içerisine jeneratör koyulmalıdır.

• Sığınaklarda, içme ve kullanma suyu temini için uygun tesisatlar bulunması gerekir. Suyun sorunsuz olarak depolanması için yeterli kapasitede su depoları da sağlanmalıdır.

Sığınak Kullanımına Yönelik Mevzuatlar ve İzinler

Site ve apartmanlarda sığınakların kullanımı, mevzuatlarla denetlenmektedir. Büyük bir titizlikle gerçekleştirilen düzenlemeler; sığınakların acil durumlarda kullanılmasını, tapu kayıtlarında doğru şekilde belirtilmesini ve kamu kurumları tarafından denetlenmesini sağlar.

Sığınakların Başka Amaçlarla Kullanımı Yönetmelikte Nasıl Belirlenir?

Sığınakların başka amaçlarla kullanımı, Türkiye'de 1985 yılında yayımlanan Sığınak Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 13. maddesine göre sığınaklar, afet ve acil durumlarda kullanılmak üzere inşa edilir.

ÖNEMLİ: Sığınakların başka amaçlarla kullanımı, sadece ilgili idarelerin izniyle ve belirli şartlar altında mümkündür.

Sığınakların Apartman ve Site Tapularında Belirtilmesi Gerekir mi?

Evet, sığınakların apartman ve site tapularında belirtilmesi gerekmektedir. Yapıların bodrum katlarına inşa edilen sığınaklar, kat maliklerinin ortak mülkü olarak sayılır.

Sığınakların Kamu Kurumları Tarafından Denetlenmesi

Sığınakların denetimi, Türkiye'de çeşitli kamu kurumları tarafından yapılmaktadır. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), sığınakların afet ve acil durumlarda kullanılabilirliğini denetler.

ÖNEMLİ: Belediyeler ve mülki idare amirlikleri de sığınakların inşaatı ve bakımını denetleyebilir.

Sığınak Yönetmeliğine Uymamanın Cezai Yaptırımlar

Sığınakların yapımı ve kullanımı, 3194 sayılı İmar Kanunu ile Sığınak Yönetmeliği kapsamında düzenlenir. Yürürlükte olan mevzuatlara ve kanunlara uymayan bireyler hakkında cezai yaptırımlar uygulanabilir.

Sığınak Bulundurmayan Binalar İçin Uygulanacak Cezalar

Sığınak bulundurmayan binalar için uygulanacak cezalar, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi kapsamında belirlenir. Aktif olarak yürürlükte olan maddeye göre sığınak yapma yükümlülüğüne uymayan kişiler hakkında idari para cezası uygulanır.

Yönetmeliğe Aykırı Kullanım Durumunda Hukuki Süreçler

Yönetmeliğe aykırı kullanım durumunda ilgili idareler tarafından hukuki süreç başlatılır. Genel olarak süreçler; idari para cezaları, yapı ruhsatının iptali veya yapı kullanma izninin verilmemesi gibi yaptırımları içerir.

Türk Ceza Kanunu'nun 184. maddesi uyarınca yapı ruhsatı alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişiler hakkında hapis cezası uygulanabilir.

Belediyelerin ve İlgili Kurumların Denetim Yetkileri

Sığınakların kontrolü, belediyeler ile mülki idare amirlikleri tarafından gerçekleştirilir. 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi gereğince sığınakların yönetmeliklere uygunluğu denetlenir. Denetimler sonucunda ise yönetmeliğe aykırı hareket edenler hakkında idari ve cezai yaptırımlar uygulanır.

Sığınak Yönetmeliği ve Kat Mülkiyeti Hukuku

Site ve apartmanlarda sığınakların kullanımı, Sığınak Yönetmeliği ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ile düzenlenmiştir. Yürürlükte olan mevzuatlar, sığınakların ortak alan olarak kabul edilmesini, kullanım amacının belirlenmesini ve yönetim süreçlerini netleştirir.

Kat Mülkiyeti Kanunu'na Göre Sığınak Düzeni

Kat Mülkiyeti Kanunu'nun 4. maddesi, sığınakları "ortak yerler" arasında sayar. Durumun bu şekilde olmasından dolayı yapılan sığınaklar, yapıda yer alan maliklerinin müşterek mülkü olarak sayılır.

Site Yönetimleri Sığınakları Nasıl Kullanıma Açabilir?

Site yönetimleri, sığınakları ancak tüm kat maliklerinin oybirliğiyle alacağı karar doğrultusunda kullanıma açabilir. Alınacak olan bu karar, sığınakların amacı dışında kullanılmaması şartıyla geçerlidir.

Sığınakların Ortak Alan Sayılması ve Aidat Düzeni

Sığınaklar, mevzuata göre kat maliklerinin ortak alanı olarak kabul edilir. Durumun bu şekilde olmasından dolayı tüm kat maliklerinin arsa payı oranında aidat ödemesi gerekmektedir. Aidatların belirlenmesi ve ödenmemesi durumunda uygulanacak yaptırımlar, aynı kanunun 20. maddesinde düzenlenmiştir.

Son Yıllarda Sığınak Yönetmeliğinde Yapılan Değişiklikler

Sığınak Yönetmeliği, Türkiye'de afet ve acil durumlarda halkın korunması amacıyla inşa edilen sığınakların standartlarını belirler. 2025 yılı itibarıyla, bu yönetmelikte bazı önemli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler, sığınakların etkinliğini artırmayı ve mevcut yapıların güvenliğini sağlamayı hedeflemektedir.

• Yapı ruhsatı ve kullanma izni verilmeden önce sığınakların yönetmeliklere uygunluğu eksiksiz şekilde denetlenir. Profesyonel olarak yürütülmesi gereken bu süreçte; sığınakların genel olarak mimari, statik, mekanik tesisat projelerine işlenmesi zorunlu hale gelmiştir.

• Sığınaklar, binaların en alt bodrum katında, toprak seviyesinde veya bahçede yer alır. Yer üstü veya yeraltında inşa edilir. Netleştirilen bu alanlar da kat maliklerinin ortak mülkiyeti olarak tapuya kaydedilir.

Yeni Yapı Ruhsatlarında Sığınak Şartları

2025 yılı itibarıyla Türkiye'de yeni yapı ruhsatları için sığınak yapımı, Sığınak Yönetmeliği ve 3194 sayılı İmar Kanunu çerçevesinde yeniden düzenlenmiştir. Yapılan düzenlemeler, sığınakların inşa edilmesi ve kullanımı konusunda net standartlar getirmektedir.

• Yeni yapı ruhsatlarında sığınak yapılması zorunludur.

• Sığınak alanı, yapı toplam inşaat alanının en az %5’i olmalıdır.

• Bina bodrumunda ya da yeraltında inşa edilmelidir.

• Sığınak içerisinde bulunan giriş ve çıkış kapıları güvenli şekilde konumlandırılmalıdır.

• Yeterli havalandırma imkanları sağlanmalıdır.

Sığınak yönetmeliği hangi kurum tarafından denetlenir?

Sığınak yönetmeliği, Türkiye’de mülki idare amirlikleri ve belediyeler tarafından denetlenir. Yapı kullanma izni süreçlerinde ilgili belediyeler ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da denetim ve kontrol yapar.

Yeni yapılan binalarda sığınak zorunlu mu?

Evet, yeni yapılan binalarda sığınak yapımı zorunludur. Yönetmeliklere göre belirli büyüklükteki veya kullanım amacına sahip binalarda mimari projede sığınak alanı ayrılmadan yapı ruhsatı verilmez.

Sığınaklar tapuda nasıl belirtilir?

Sığınaklar, kat mülkiyeti tapusunda ortak alan olarak gösterilir ve tapu kayıtlarında “müşterek mülk” olarak yer alır.

Sığınaklar kat maliklerine özel olarak tahsis edilebilir mi?

Hayır, sığınaklar kat maliklerine özel tahsis edilemez. Yönetmeliğe göre sığınaklar ortak alandır. Durumun bu şekilde olmasından dolayı da kat maliklerinin müşterek kullanımındadır.

Sığınak alanı iş yeri veya depo olarak kiralanabilir mi?

Sığınak alanları asli amaçları dışında iş yeri veya depo gibi ticari kullanımlar için kiralanamaz. Yönetmelik, sığınakların afet durumlarında kullanılmasını öncelikli tutar. Sığınakların başka amaçlarla kullanımı, yönetmelikte belirlenen koşullar ve izinler çerçevesinde sınırlıdır.

Sığınağı bulunmayan binalar için ceza var mı?

Evet, sığınağı bulunmayan binalar için cezai yaptırımlar uygulanır. İmar Kanunu ve Sığınak Yönetmeliği kapsamında eksik veya uygunsuz sığınak nedeniyle yapı kullanma izni verilmez.