Haciz Şerhi: Tapu İşlemleri, İcra Süreci ve Kaldırma Yöntemleri

Haciz kavramı, bir borçlunun mal varlığının üzerinde bir yetki sınırlaması oluşturulması ve alacaklının borcunu tahsil imkanı elde etmesi için uygulanan bir yasal yöntemdir. Örnek olarak borçlunun banka hesabındaki para, sahip olduğu gayrimenkul veya sahip olduğu bir vasıta üzerinde haciz işlemi gerçekleştirilebilir ve sicil kayıtlarında bu varlık üzerine de şerh koyulabilir. 

Haciz Şerhi Nedir?

Bir alacak ile ilgili kesinleşmiş bir icra takibi bulunuyorsa, bu alacağın ödemesinin gerçekleştirilmesi maksadı ile borçlunun üzerinde bulunan taşınır veya taşınmaz mallara icra müdürlüğü vasıtasıyla el koyulması haciz şerhi olarak adlandırılır. Özellikle de bu işlem tapu kayıtlarında değişen türler ile gerçekleştirilebilir. 

Haciz Şerhi Ne İşe Yarar? 

Kişinin borcu olması, bir hukuki yükümlülük ortaya çıkarırken; alacaklı ile arasındaki ilişkide borcu tam zamanında ödeme mecburiyeti yer alır. Eğer borcun vadesi geçer ise faizi ile ödeme gerekliliği ortaya çıkarken, haciz şerhi bu konuda bazı avantajlar sağlar. Şerh koyulması, alacaklının tapu sicili üzerinde alacağına karşılık bir güvence elde edilmesini sağlar. Yani alacak hakkının muhafaza edilmesi ile birlikte tapu kütüğüne bir şerh işlenmesi ile mülkiyet hakkı engele uğrar. 

Haciz Şerhi Nasıl Konulur?

Borçlunun tapuda kayıtlı taşınmazları üzerine haciz şerhi konulabilmesi için değişen yöntemler bulunmaktadır. Gerek alacaklının hukuki yolu tercih etmesi gerek kamu kurumlarının tapu dairesi ile iletişime geçmesi ve borç tahsili için yapılan araştırmalar yöntemi ile haciz şehri konulabilir. 

İcra Dairesinin Talebi İle Tapuya Bildirim 

Alacaklı vadesi geçmiş alacağını tahsil edebilmek için hukuki yolu tercih ederek icra dairesine başvuru gerçekleştirdiğinde borçluya bir ödeme emri ulaştırılır. Eğer bir itiraz gerçekleşmezse takip kesinleşir ve taşınmazın haczi için alacaklıya bir hak doğar. Bu durumda icra dairesi tapu dairesine bir bildirim gerçekleştirerek, haciz şerhi işleminin tapu siciline işlenmesini talep eder. Bu işlem yapıldığında mal serbestçe satılamayacak veya devir işlemleri kısıtlanacak bir hale gelir. 

Tapu Müdürlüğü Tarafından Şerhin İşlenmesi 

Tapu müdürlüğü icra dairesi üzerinden gelen bildirim veya kamu borçları nedeni ile kamu kurumlarının talepleri ile birlikte tapu haczi yani haciz şerhi işlemi uygulayabilir. Tapu sicilinde şerh ve ayrıntılar bölümüne işlenen bu bilgi ile tapu üzerinde bir haciz bulunduğu ifade edilir. 

İcra Dosyası Numarası Ve Borç Bilgisi Kaydı 

Tapu dairesinde haciz şerhi işlemi gerçekleştirilmesi için iletilen dosya numarası ve bu dosya numarası ile birlikte bulunan bir borç bilgisi olduğu tapu siciline kayıt edilir. 

Haciz Şerhinin Hukuki Sonuçları 

Haciz şerhi, alacaklı ve borçlu açısından değişen hukuki sonuçlar ortaya çıkarır. Yani borçlu mal varlığını özgürce kullanma hakkını kaybederken, alacaklı ise alacağını yasal yollar ile tahsil etme gibi bir şans elde edebilir. 

Taşınmazın Satış Veya Devrinin Kısıtlanması 

Borçlu açısından bakıldığında haciz şerhi işlemi gerçekleştirildiğinde taşınmazlar üzerinde tasarruf gerçekleştirme yetkisi engellenir. Haciz işlemi yapıldıktan sonra borçlu kişi alacaklı onay veya icra dairesi izni bulunmadan taşınır malı üzerinde bir tasarruf gerçekleştiremez. Çünkü bu onay ve izin bulunmadan satış ya da devir yapıldığında alacaklı hakları zarar görür. 

Yeni Maliklerin Borçtan Etkilenmesi 

Bir taşınmaz üzerinde haciz şerhi kaydı oluşturulmuş ise bu taşınmaz başka birine devredildiğinde veya satıldığında dahi haciz şerhi devam edebilir. Ancak üçüncü kişi haciz işlemi bulunan mal ile ilgili bir hakkı bulunduğunu iddia ederek bunu ispat edebildiğinde, istihkak davası açarak haklılığını ortaya koyabilir. 

Hacizli Taşınmazın Satış Sürecine Dahil Edilmesi 

Üzerinden haciz şerhi bulunan bir taşınmazın satış işlemi için haciz işlemi uygulandıktan sonra 1 yıl içerisinde talep gerçekleştirilmelidir. Eğer 1 yıl dahilinde haciz şerhi konulan taşınmaz için satış talebi bulunmazsa, haciz düşüş gerçekleştirir. Talep gerçekleştirildiğinde de 3 ay dahilinde satış işlemi yapılır.

Haciz Şerhi Nasıl Kaldırılır? 

Bir taşınmaz üzerinde haciz şerhi bulunuyorsa, bu kaydı kaldırmanın belirli başlı birkaç yöntemi vardır. Örnek olarak tapuda şerh konulduğunda gayrimenkul sahibi mahkeme yoluna giderek şerhin iptali için dava açabilir. Haklı olduğunu ispat ettiğinde de tazminat davası hakkı dahi bulunmaktadır. 

Her zaman dava yoluna gitmek mecburiyeti bulunmadan uzlaşma veya borcun ödenmesi gibi koşullarda da ya da şerh koyduran kişinin onay vermesi koşulunda da harç ücretinin yatırılması ardından tapu haciz şerhi kaldırılması imkanın bulunmaktadır. 

Haciz Şerhi Olan Taşınmaz Satılabilir Mi?

Taşınmaz üzerinde haciz şerhi bulunuyorsa, direkt olarak taşınmazın satışı bir engel ile karşılaşmaz. Fakat bu taşınmazı satın alan yeni malik haciz şerhi dolayısıyla ortaya çıkan hukuki ve mali sorumluluklar ile karşılaşabilir. Haciz şerhi bulunan bir gayrimenkulde devir yapılabilse de borç tahsili gerçekleşmediği için sonrasındaki dönemde de taşınmaz icra marifeti ile satışa çıkarılabilir.

Haciz Şartı İle İpotek Arasındaki Fark 

Haciz işlemi borçlunun borcuna karşılık olmak üzere icra müdürlüğü sayesinde taşınmaz üzerinde bir blokaj oluşturulmasıdır. Bu bloke açısından tapu siciline işlenen bir haciz şerhi yer alır. İpotek işlemi ise çoğu zaman kredi kullanımı vasıtasında bir taşınmazın alınması sürecinde taşınmaz üzerinde bir teminat oluşturmaktır. Bu süreçte borcun ödenmesine kadar geçen sürede taşınmaz üzerinde ipotek geçerliliğini korur. 

Haciz Şerhi Ne Zaman Sona Erer? 

Haciz şerhi bir taşınmaz üzerinde sonsuza kadar devam edecek bir yapıya sahip olmayıp, bazı koşullarda otomatikman veya talebe bağlı olarak ortadan kalkabilir. 

Borcun Ödenmesi 

Öncelikle haciz şerhinin ortadan kaldırılması için ilk yöntem alacaklı ya da icra müdürlüğü ile görüşme gerçekleştirilerek haciz oluşturan borcun tamamen ödenmesi ve sonrasında da icra masrafları ile tahsil harcının ödenmesidir. Ödeme tamamlandığında icra müdürlüğü üzerinden haczin kaldırılması talebi gerçekleştirilir ve tapuya gönderilen yazı ile şerh kaldırılır. 

İcra Dosyasının Kapanması 

Alacaklı üzerine haciz şerhi konulan taşınmaz için 1 yıl içerisinde satış talep etmelidir. Çünkü 1 yıl içerisinde satış talebi bulunmazsa, mal üzerindeki haciz şerhi ortadan kalkar. Zira icra dosyası kapanmış olmak ile birlikte benzer bir şekilde bazen haciz yolu ile bir borç takibi başlatılırken, bu takip iflas yoluna dönüş gerçekleştirdiğinde de daha önceki haciz şerhi geçersiz kalır. Kamu hacizlerinde de borcun kuruma ödenmesi ile birlikte otomatik şekilde haciz kurumlar arası yazışma ile kalkar. 

Mahkeme Kararıyla Kaldırılması

Alacaklı ile borçlu arasında bir anlaşma olması ile birlikte mahkemeye başvurulması ile karar alınması vasıtasıyla haciz şerhi kaldırılabilir. Bazı durumlarda da usulsüz ve hatalı bir haciz başlatılmış olduğu için borçlu şikayet gerçekleştirebilir ve hukuksuz bir haciz bulunduğuna karar verilirse şerh kalkabilir. Yine borçlu menfi tespit davası ile borçlu olmadığını mahkeme yolundan kanıtlarsa, haciz iptal olabilir. 

Şerhin Belirli Süre Sonra Düşmesi (Pasif Dosyalar)

Alacaklının alacağını tahsil için dava yolunu tercih etmesi ile birlikte icra müdürlükleri tapu üzerinde bir şerh oluşturabilir. Bu şerh dosya açık olduğu sürece devam ederken, bazen şahıs veya şirket alacakları bazen de kamu alacaklarında borcun ödenmesi ile dosya kapanır ve haczin kalkması gerekir. Ancak bazı dosyalar pasif bir hale gelirken borçlu dosya harçlarını ödemek istemediğinden ve belirli bir süre sonrasında otomatikman dosya düştüğünden şerh ortadan kalkabilir. 

Haciz şerhi tapuda ne anlama gelir? 

Tapuda haciz şerhi, taşınmazın üzerinde bir alacaklı hakkı bulunduğunu ilan etmek anlamına gelir. 

Tapuda birden fazla haciz şerhi bulunabilir mi? 

Aynı kişinin birden fazla borcu bulunması durumunda her alacaklı ayrı bir dosya açmış ise her alacaklının alacağı için tapu kayıtları üzerinde birden fazla haciz şerhi oluşturulabilir. 

Hacizli taşınmazı almak güvenli midir?

Üçüncü bir kişinin hacizli bir taşınmazı satın alması daha sonradan karşılaşılabilecek hukuki süreçler nedeni ile sakıncalı olabilir. 

Haciz şerhinin süresi var mı? 

Satış imkanı bulunan haciz şerhi durumunda 1 yıl içerisinde satış talebi gerçekleştirilmesi gerekirken, öte yandan bazı süresiz alacaklar için şerhin de süresi yer almayabilir. 

Hacizli tapu krediye uygun olur mu? 

Bankalar konut kredisi vermek için satın alınacak gayrimenkul üzerine ipotek şerhi koydurmalıdır. Bu durumda haciz bulunan bir evde ipotek şerhi oluşmayacağı için kredi kullandırılması imkanı bulunmamaktadır. 

Borç ödendikten sonra şerh otomatik kalkar mı? 

Borçlunun tüm borçlarını ödemesi sonrasında icra dairesine başvurarak haciz şerhinin kaldırılması için harç ödemesi yapması ve talepte bulunması gerekir. Öte yandan dosya pasif hale düştüğünde belirli bir süre sonrasında da şerh düşebilir. 

Haciz şerhi miras yoluyla geçen taşınmazı etkiler mi? 

Miras yolu ile başka bir kişinin adına geçen tapu üzerindeki haciz otomatik bir şekilde kalkmayacaktır. Çünkü bu haciz taşınmazın çerçevesinde oluşturulan bir ayni hak olmak üzere mülkiyet değiştiğinde dahi sürecektir. Mirasçı murisin borçlarını tamamlamak ya da menfi tespit davası gibi yollar ile haczi kaldırma hakkına sahiptir.